Prawne aspekty eksploracji ciał niebieskich i księżyca, międzynarodowe bezpieczeństwo i zarządzanie ruchem w przestrzeni kosmicznej, odpowiedzialność za szczątki pozostawione w kosmosie, a także za szkody wyrządzone ponad Ziemią, to poważne wyzwania z którymi mierzą się na całym świecie prawnicy specjalizujący się w prawie kosmicznym.

Temu tematowi poświęcona była konferencja „50 lat Konwencji o międzynarodowej odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez obiekty kosmiczne – bilans i perspektywy”, która 9 grudnia br. odbyła się na Uniwersytecie Warszawskim, z inicjatywy Zakładu Międzynarodowego Prawa Lotniczego i Kosmicznego Wydziału Prawa i Administracji UW i we współpracy oraz pod patronatem Polskiej Agencji Kosmicznej.

Celem konferencji, którą otworzył prof. dr hab. Tomasz Giaro, Dziekan WPiA UW oraz prof. Grzegorz Wrochna, Prezes Polskiej Agencji Kosmicznej, było upamiętnienie rocznicy 50-lecia zawarcia umowy międzynarodowej, która stanowi fundament współczesnego prawa kosmicznego.

– Tytuł konferencji mógłby sugerować, że będziemy mówili o przeszłości, natomiast nic bardziej mylnego, w kontekście konwencji mówimy i myślimy o przyszłości, a najciekawszym i najbardziej gorącym z tematów jest oczywiście temat eksploracji ciał niebieskich, który rozpala wyobraźnię twórców filmów science fiction od dawna. Obecnie ta domena przestaje być domeną science fiction, gdyż do roku 2030 planowanych jest około 60 misji eksploracyjnych na księżyc i to wykonywanych przez różne państwa. Dwa lata temu, w imieniu Polskiej Agencji Kosmicznej, miałem przyjemność podpisać deklarację Artemis Accords, która otworzyła nam drzwi do udziału w programie misji księżycowej Artemis we współpracy z Amerykanami i zostaliśmy również zaproszeni do udziału w pracach nad rozwojem tej deklaracji. Potrzeby w zakresie tworzenia, rozszerzenia, ulepszania prawa dotyczącego działalności w kosmosie, znacznie szerzej rozumianej niż jedynie odpowiedzialności za obiekty kosmiczne są olbrzymie. – ocenił Grzegorz Wrochna, Prezes Polskiej Agencji Kosmicznej.

Licznym wystąpieniom i dyskusjom towarzyszyły dwa ważne wydarzenia. Pierwszym z nich było podpisanie „Listu intencyjnego dotyczącego zacieśnienia współpracy międzyinstytucjonalnej w obszarze działalności kosmicznej” między Uniwersytetem Warszawskim a Polską Agencją Kosmiczną. W ramach drugiego wydarzenia, które odbyło się w Polskim Centrum Prawa Kosmicznego im. Manfreda Lachsa, nastąpiło uroczyste przekazanie Prezydencji Wydziałowi Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego.

Międzynarodowa konferencja była również doskonałą okazją do zacieśnienia współpracy i wymiany doświadczeń z gośćmi zagranicznymi. Przedstawiciele POLSY spotkali się m.in. z prof. prawa międzynarodowego Uniwersytetu Western Sydney oraz Uniwersytetu Bond – Stevenem Freeladem, którego przedmiotem było omówienie głównych problemów polskiego prawa kosmicznego w ujęciu międzynarodowym oraz niezbędnych kierunków interwencji ustawodawczej.

– Konwencja o międzynarodowej odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez obiekty kosmiczne jest aktem prawnym z długoletnią tradycją, lecz jak pokazuje praktyka, jej wykładnia podlega wciąż interpretacjom w warunkach zmieniającej się dynamicznie rzeczywistości. Rozwój techniki i technologii kosmicznej stawia przed nami wyzwania praktyczne, na które, my – prawnicy praktycy – poszukujemy odpowiedzi w tekście Konwencji – oceniła mec. Anna Sobieraj-Kozakiewicz, radca prawny w Polskiej Agencji Kosmicznej.

W wydarzeniu na UW wzięli udział w charakterze prelegentów m.in.:  prof. Steven Freeland, Uniwersytet Bond, Western Sydney University; prof. Kai-Uwe Schrogl, Międzynarodowy Instytut Prawa Kosmicznego; prof. Tanja Zwaan, Uniwersytet Leiden; prof. Georgios D. Kyriakopoulos, Uniwersytet Ateński; prof. Piotr Wolański, Instytut Lotnictwa Sieć Łukasiewicza; Ambasador Andrzej Misztal Przewodniczący Grupy roboczej ONZ ds. zasobów kosmicznych; prof. Katarzyna Malinowska, Akademia Leona Koźmińskiego; prof. Małgorzata Polkowska Akademia Sztuki Wojennej; prof. Dagmara Kuźniar Uniwersytet Rzeszowski; prof. Anna Kosińska, Uniwersytet Szczeciński; prof. Katarzyna Myszona – Kostrzewa, Uniwersytet Warszawski i wielu innych wybitnych zagranicznych i polskich naukowców.

Wydarzenie zgromadziło liczną grupę przedstawicieli środowiska kosmicznego: badaczy, wykładowców, doktorantów, studentów, adwokatów, radców prawnych, przedsiębiorców oraz pracowników administracji publicznej, którzy uczestniczyli w konferencji osobiście bądź śledzili transmisję online.