Wróć
Miejska wyspa ciepła to zjawisko polegające na podwyższeniu temperatury na obszarze miasta w stosunku do terenów pozamiejskich. Do jej powstawania przyczynia się przede wszystkim nagromadzenie powierzchni z materiałów akumulujących ciepło (beton, asfalt, cegła), niewielkiego udziału terenów zielonych oraz osłabionego przewietrzania. Istnieje kilka rodzajów pomiaru tego zjawiska w zależności od wybranych parametrów i metod badawczych. Na podstawie satelitarnych zobrazowań termalnych możliwe jest porównanie temperatury powierzchni miast i terenów ich otaczających oraz przeanalizowanie zjawiska powierzchniowej miejskiej wyspy ciepła (PMWC).
Polska Agencja Kosmiczna w ramach działań w obszarze zwiększania wykorzystania danych satelitarnych i promowania ich zastosowań zleciła wykonanie analizy powierzchniowych wysp ciepła dla 2022 roku (półrocze ciepłe – kwiecień/wrzesień) oraz dla okresu referencyjnego 5 lat (2017-2021) z rozdzielczością przestrzenną 30 metrów dla Gdańska, Krakowa Łodzi, Warszawy i Wrocławia.
Podstawowym celem wykonanych analiz zróżnicowania temperatury powierzchni terenu oraz intensywności miejskiej wyspy ciepła było wstępne określenie wpływu zmian klimatu na miasta, a także zestawienie występowania zjawiska miejskiej wyspy ciepła z danymi społeczno-ekonomicznymi w kontekście usprawnienia procesów urbanizacyjnych.
Wykres 1. Wartości maksymalne intensywności PMWC (a) oraz temperatury powierzchni terenu (b) w 5-leciu 2017-2021 oraz w 2022 r. Etykiety odpowiadają datom rejestracji obrazów Landsat z maksymalnymi wartościami prezentowanych parametrów (PMWC i temperatury).Wystąpiły w danych miastach dla terenów zurbanizowanych w całym analizowanym okresie (2017-2021) i dlatego są one większe od prezentowanych na innych wykresach wartości średnich tych parametrów.
Zgodnie z przyjętą metodyką, do opracowania map temperatury powierzchni terenu oraz map intensywności powierzchniowej miejskiej wyspy ciepła wykorzystano dane termalne z satelitów Landsat-8 i Landsat-9 oraz szereg danych pomocniczych dotyczących m.in.: nieprzepuszczalności powierzchni, meteorologii, gęstości zaludnienia oraz wskaźnika kondycji roślinności NDVI, czy mapy pokrycia terenu. Do walidacji produktów wykorzystano dane z satelitów Sentinel-3 oraz danych satelitarnych Terra.
Wszystkie mapy zostaną włączone do zasobów Narodowego Systemu Informacji Satelitarnej (NSIS) w celu łatwego i szybkiego dostarczania informacji o sytuacji bieżącej w miastach na potrzeby informowania ludności cywilnej oraz zarządców miast. Więcej informacji i wyniki projektu w postaci analiz intensywności zjawiska w podziale na dzielnice miast oraz map intensywności PMWC znajdują się tutaj.
16 lutego 2023 roku odbyło się seminarium „Monitoring satelitarny dla klimatu. Miejskie wyspy ciepła.” organizowane przez Polską Agencję Kosmiczną, poświęcone wynikom analiz PMWC oraz rekomendacjom dla portalu miejskich wysp ciepła w NSIS. Zapraszamy wszystkich zainteresowanych do obejrzenia nagrania z seminarium na kanale YouTube POLSA https://www.youtube.com/@polsa-space oraz do zapoznania się z relacją z wydarzenia w tym artykule.
Mapa intensywności powierzchniowej miejskiej wyspy ciepła w 2022 roku dla Warszawy. Dostępne terminy pozyskania danych to bezchmurne zobrazowania satelitów Landsat-8 i 9.
Tekst powstał na podstawie dokumentu: Raport końcowy z realizacji umowy pn. „Monitoring satelitarny dla klimatu: miejska wyspa ciepła – pilotaż”, której wykonawcą był Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy.
