Arcus i Gamow Explorer to dwie koncepcje misji kosmicznych przygotowywane przez NASA, w których Polska weźmie udział. Negocjacje dotyczące udziału polskich naukowców w tych przedsięwzięciach prowadziła Polska Agencja Kosmiczna. Wystrzelenie wybranej misji planowane jest na rok 2028.

Udział Polski w każdej z misji przewiduje opracowanie i dostarczenie elementów instrumentów naukowych przez Centrum Badań Kosmicznych PAN we współpracy z polskim przemysłem.

– Udało nam się zintegrować polski sektor kosmiczny i wspólnie przygotować ofertę dla NASA, która została przyjęta. Przed nami mnóstwo pracy, ale wyniki badań każdej z tych misji mogą przynieść przełomowe odkrycia dalekiego kosmosu – powiedział prezes Polskiej Agencji Kosmicznej Grzegorz Wrochna.

Celem misji Arcus są obserwacje Wszechświata w zakresie promieniowania rentgenowskiego, które powstaje w czasie najbardziej energetycznych zdarzeń w kosmosie. Dzięki zastosowaniu przepuszczalnych siatek dyfrakcyjnych, specjalnie przystosowanych do badania widma w paśmie rentgenowskim, misja dostarczy wysokiej rozdzielczości obserwacji gorącego gazu zgromadzonego w galaktykach, gromadach galaktyk oraz w bliskim otoczeniu czarnych dziur. Misja umożliwi polskim naukowcom udział w wysoce nowatorskich badaniach dotyczących rozkładu i ewolucji gorącej materii i jej składu chemicznego. Koordynatorem udziału naukowego Polski jest prof. dr hab. Agata Różańska z Centrum Astronomicznego Mikołaja Kopernika PAN.

Misja Gamow Explorer dostarczy unikalnych obserwacji najodleglejszych błysków gamma w tzw. epoce rejonizacji, co umożliwi badanie procesów formowania pierwszych gwiazd i galaktyk we wczesnym Wszechświecie. W pracach zespołu Gamow Explorer uczestniczą naukowcy z  sześciu polskich uczelni i instytutów naukowych. Z inicjatywą włączenia Polski do misji Gamow Explorer wystąpił prof. Krzysztof Górski z Jet Propulsion Laboratory i Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego. Koordynatorami udziału naukowego Polski są prof. Włodzimierz Kluźniak i dr hab. Krzysztof Nalewajko z Centrum Astronomicznego Mikołaja Kopernika PAN.

Wyniki pierwszej fazy naboru będą znane w drugiej połowie 2022 r.